Esperanto dili nedir? Esperanto dili hakkında bilgi

Birbirinden farklı dillere sahip insanların anlaşmaları insanlık için her daim bir sorun oldu. Bu sorunu çözmek için iyimser bir göz doktoru olan Dr. Zamenhof’un bir çabası vardı. Fransızca’da ki umut kelimesinden (espoir) türettiği dili Esperanto çatısı altında tüm dünyayı birleştirmek.

   İnsanlığın ortaya çıktığı karanlık çağlardan itibaren, insanlar iletişim kurabilmek için farklı metotlar denedikten sonra, çıkardığı sesleri etkin bir biçimde kullanmaya başlamıştır. İşte iletişim dilleri de bu çaba sonucu ortaya çıkmıştır.

   Esperanto dili nedir?

   La lingvo, kiu ĉirkaŭprenas la tutan mondon* ‘Esperanto’

   *Tüm Dünyayı kapsayan dil

   UNESCO’nun verilerine göre günümüzde 6000 canlı dil bulunmaktadır. Ama dil uzmanları bu dillerin en az yarısının 21. yüzyılda öleceğini belirtiyor. Bir iletişim biçimi olmanın yanında konuşulduğu toplumun kültürünü de yansıtan dillerle birlikte o toplumun kültürü de maalesef ölüyor. Bu kadar çok canlı dilin bulunduğu ve konuşulduğu günümüz dünyası, bugün 15 dilin egemenliğinde. Sömürge döneminin etkisiyle Avrupa kökenli diller Dünya’nın farklı noktalarına yayıldı, kıtaları işgal etti ve ulaştığı bölgelerde konuşulan dilleri bastırarak bir çoğunu yok etti.

   Dil uzmanları, antropologlar, tarihçiler bu dilleri korumaya ve kaybolmuş dillerin peşinde koşmaya çalışırken bazı hayalperestler, dil konu-sunda bambaşka yaklaşımlar getirdi. Kendi dillerini yaratma çabasına giren dil uzmanları şu ana kadar 1000’den fazla yapay dil üretti. Bu abanın altında çoğu zaman; ‘Tüm dünyayı tek bir dil çatısı altında birleştirmek.’ düşüncesi olsa da bu amaç uğruna ömürlerini harcayan araştırmacıların çabaları, tahmin edersiniz ki pek başarılı olamadı.

Esperanto dilinin bayrağı

   Esperanto, Doktor Umut’un uydurma dili

   Uydurma dil çabası konusunda belli bir mesafeyi kat etmiş, kendisine belli bir kitle sağlamış bir dil Esperanto. 1887 yılında Var- şova’da Doktor Esperan to (Umut dolu doktor) ismini kullanan Polonyalı Yahudi Göz Doktoru Lajzer Ludwik Zamenhof tarafından kaleme alınan dil kitabıyla duyuruldu.

   Zamenhof, yaşadığı kentte bulunan dört farklı mahallede, dört farklı dili konuşan, dört farklı Yahudi cemaatinin aralarındaki iletişim sorunu na bir çare üretmek adına Esperanto’yu geliştirdi. Bir başka hedefi ise Dünya’nın farklı noktalarına yayılmış olan ve İbranice’yi öğrenmekte zorlanan Yahudi Diaspora’sı için ortak bir dil geliştirmekti. Ama süreç içerisinde dil bu amacının da ötesine geçti ve farklı coğrafyalarda farklı kesimler tarafından konuşulmaya başlandı.

   Dilin geliştirme sürecinin ilk safhalarında Zamenhof, Rusçayı etkili şekilde kullandı. Dilin kelime hazinesini arttırmak içinse Romen ve Cermen dillerinden faydalandı. Esperanto kısa bir zaman içersinde dünyanın farklı noktalarında yayılmaya başladı. Dilin kesin kuralları ise 1905 yılında Bolonya Deklarasyonu ile belirlendi ve dil üzerinde yapılacak sert değişiklikler yasaklandı.

Esperanto dilinin alfabesi

   Türkiye’de Esperanto etkisi

   Esperanto Doğu Avrupa ve Rus topraklarında yayılmaya başladıktan sonra kısa sürede Batı Avrupa’ya ve Okyanus ötesine ulaştı. Zamanla dil Osmanlıya’da ulaştı. Esperanto’nun Osmanlı’daki en ateşli sempatizanı Anakreon Stamadias isimli İstanbullu bir Rum oldu. Beyoğlu’nda bir Esperanto cemiyeti kuran Stamadias, 1921- 1924 tarihleri arasında Esperanto dilinde bir gazete yayımladı.

   Esperanto başarabilir mi?

   Tüm insanlığı bir dil altında toplama çabası kuşkusuz ulaşılması düşük bir ihtimal olsa da bu amaçla çıkan Esperanto’nun hatrı sayılır bir yol aldığını söyleyebiliriz. Öyle ki 1920’lerin başında Milletler Cemiyeti’nin çalışma dilinin Esperanto olması önerilmiş 11 delegeden 10’u kabul etmiş fakat bir red oyu ile teklif kabul görmemiştir.

   Günümüzde internet kullanımın standart hale gelmesi ile dili konuşan insanlar arasında etkileşim oldukça arttı ve dili öğrenmek isteyen insanların kaynaklara daha kolay ulaşır duruma geldi. Esperanto ulu amacına ulaşabilir mi bilinmez ama kim bilir yabancı dil konusunda pek başarılı olamayan bizim toplumumuz için Esperanto belki çare olabilir.

   Restu kun amo* (Sevgiyle kalın)